Τέμπτη – Παλαιός Παντελαιήμονας – Πλαταμώνας

Τέμπη

Τα Τέμπη ή Κοιλάδα των Τεμπών είναι μια κοιλάδα της Ελλάδας που σχηματίζεται ανάμεσα στον Όλυμπο και την Όσσα. Η κοιλάδα έχει μήκος 10 χιλιόμετρα, ενώ στο στενότερο σημείο της σχηματίζεται φαράγγι με πλάτος 25 μέτρα και βάθος περίπου 500 μέτρα. Στο εσωτερικό της ρέει ο ποταμός Πηνειός, ο οποίος στη συνέχεια εκβάλλει στο Αιγαίο. Τα Τέμπη αποτελούν το κύριο πέρασμα από τη Μακεδονία στη Θεσσαλία γι’ αυτό τον λόγο η περιοχή είχε μεγάλη σημασία από την αρχαιότητα.Το όνομα των Τεμπών διατηρείται από την αρχαιότητα. Την περίοδο της Τουρκοκρατίας τα Τέμπη λέγονταν και Μπαμπά. Με το ίδιο όνομα αναφερόταν και το μικρό χωριό στην είσοδο της κοιλάδας, που πλέον ονομάζεται Τέμπη. Κοντά στην έξοδο των Τεμπών βρίσκεται μια πηγή γνωστή από την αρχαιότητα ως «Πηγή της Δάφνης».

Παλαιός Παντελεήμονας

Ο Παλαιός Παντελεήμονας είναι χωριό του νομού Πιερίας. Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 440 μέτρων στις ανατολικές πλαγιές του Ολύμπου. Διοικητικά ανήκε στον πρώην δήμο Ανατολικού Ολύμπου, που αποτελεί διοικητική μονάδα του δήμου Δίου – Ολύμπου, και ο πληθυσμός του σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 34 κάτοικοι.

Ο Παλαιός Παντελεήμονας είναι χαρακτηρισμένος παραδοσιακός οικισμός καθώς αποτελεί ένα από τα καλύτερα δείγματα παραδοσιακής μακεδονίτικης αρχιτεκτονικής στην βόρεια Ελλάδα. Ο οικισμός κατάφερε να διατηρήσει το τοπικό του χρώμα καθώς είχε σχεδόν ερημώσει από την δεκαετία του 1950, όταν οι κάτοικοι του μετακόμιζαν μαζικά στον μεγαλύτερο οικισμό του Νέου Παντελεήμονα.Την δεκαετία του 1980 όμως μεταστράφηκε η κατάσταση, όταν αναπαλαιώθηκε ο οικισμός και άρχισε η ταχεία τουριστική ανάπτυξή του. Το παραδοσιακό τοπικό χρώμα του οικισμού καθώς και η μικρή απόσταση που τον χώριζε από τα τουριστικά θέρετρα της Πιερίας και από την εθνική οδό Αθηνών – Θεσσαλονίκηςεκτίναξαν τουριστικά την περιοχή. Σήμερα αποτελεί πόλο έλξης για τους επισκέπτες και τους διερχόμενους της νότιας Πιερίας.

Πλαταμώνας

Η αρχική ονομασία της πόλης στην αρχαιότητα ήταν Ηράκλειο ή Ηράκλεια. Η μετέπειτα ιστορία του Πλαταμώνα ταυτίζεται με το περίφημο κάστρο του. Το κάστρο σώζεται σε πολύ καλή κατάσταση και χρησιμοποιείται για θερινές πολιτιστικές εκδηλώσεις. Σε μια από τις αρχαιότερες μαρτυρίες για την Πιερία, από το αρχείο του Προξενείου της Βενετίας στη Θεσσαλονίκη, γίνεται μνεία στο όνομα του Πλαταμώνα ως «εν Πλαταινέα, Μάιος 1193«. Στην εν λόγω επιστολή γράφει » Ο Πέτρος Σουριάνο από το Ματσόρμπο και ο Γεράρδος Μαρκεζάνο, διαμένων εν Θεσσαλονίκη πιστοποιούν ότι η σημειωθείσα αργοπορία του διά τον Κίτρον και Βενετίαν κατευθυνόμενου πλοίου προήλθεν από τον φόβον των Πιζάνων πειρατών. Το πιστοποιητικόν συνεπλήρωσε και επεκύρωσεν ο εν Πλαταινέα διάκονος και νοτάριος Μάρκος Γριλιόνι».

Επίσης, το 1520-21 αναφέρεται σε οικονομικό έγγραφο ότι εξαρτιόταν διοικητικά από τη Λάρισα. Ο Πλαταμώνας μνημονεύεται στον «πορτολάνο» του Δημητρίου Τάγια, ο οποίος εκδόθηκε στη Βενετία. Ο Μαρτίνος Κρούσιος (1585) στα Σουηβικά του αναφέρεται σε έναν επισκέπτη, του οποίου η γυναίκα καταγόταν «εκ πόλεως Πλαταμώνος κειμένης παρά την θάλασσαν».

Στα 1641-42 δίδαξε στον Πλαταμώνα (έκανε φιλοδυτικά κηρύγματα σε ναούς) ο Κωνσταντίνος Λογοθέτης, απόφοιτος του Ελληνικού Κολεγίου του Αγίου Αθανασίου της Ρώμης.

Την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα από τον απελευθερωμένο Πλαταμώνα διήλθε η σιδηροδρομική γραμμή Παπαπουλίου Λάρισας – Πλατέος Ημαθίας, η οποία ένωσε σιδηροδρομικά την Αθήνα με την Θεσσαλονίκη και κατ’ επέκταση την Ελλάδα με την υπόλοιπη Ευρώπη. Χάρη σε αυτή ο Πλαταμώνας γνώρισε αλματώδη ανάπτυξη από χιλιάδες Λαρισαίους παραθεριστές και όχι μόνο. Από το 2004 η νέα σιδηροδρομική γραμμή υψηλών ταχυτήτων περνά τον Πλαταμώνα μέσα από μία σήραγγα τεσσάρων και πλέον χιλιομέτρων. Όμως η παλαιά παράκτια σιδηροδρομική γραμμή που διέρχεται μέσα από απαράμιλλης φυσικής ομορφιάς τοπία και διαθέτει μουσειακές εγκαταστάσεις, κηρύχθηκε «ιστορικός τόπος» με Υπουργική Απόφαση «Χαρακτηρισμός ως ιστορικού τόπου της σιδ-κής γραμμής Πλαταμώνα», σύμφωνα με το Ν. 3028/2002 «περί προστασίας των Αρχαιοτήτων και εν γένει της Πολιτιστικής Κληρονομιάς» και πλέον καταβάλλονται εντατικές προσπάθειες για την μουσειακή επαναλειτουργία της. Επίσης η παλαιά σιδηροδρομική γραμμή του Πλαταμώνα (όπως και οι παλαιές γραμμές των Τεμπών και της Βόρειας Πιερίας) είναι ενταγμένη στην επίσημη μελέτη της θερινής γραμμής Νο 5 του Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης (Χάρτης Πορείας Προαστιακού Σιδηροδρόμου Θεσσαλονίκης, Συμβούλιο Αστικών Συγκοινωνιών Θεσσαλονίκης), κάτι το οποίο θα βοηθήσει στην περαιτέρω ανάπτυξη του Πλαταμώνα χωρίς κανένα πρόβλημα στο μουσειακό χαρακτήρα της γραμμής.

Στις 15 και 16 Απριλίου 1941, κατά την ναζιστική εισβολή στην Ελλάδα, πραγματοποιήθηκαν σκληρές μάχες για την προάσπιση της περιοχής, της σιδηροδρομικής γραμμής και του Κάστρου, με την συμμετοχή Νεοζηλανδών στρατιωτών, οι οποίες έμειναν στην ιστορία ως «Μάχη του Πλαταμώνα».